خصوصیات کلروفیل آ و تغییرات فصلی آن در فلات قارة جنوبی دریای خزر

محیط زیست دریای خزر در اثر بهره‌برداری عظیم انسانی و تخلیة مقادیر زیادی از فاضلاب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی تحت فشار بسیار زیاد است. مواد مغذی مانند فسفر و نیترات و سایر مواد زاید انسانی از طریق رودخانه‌‌ها، و یا ورود مستقیم به دریای خزر ریخته و محیط زیست دریایی و اکوسیستم دریای خزر را تهدید می‌کنند. وقوع غلظت‌های بالای فیتوپلانکتون در محیط‌های آبی در عکس‌العمل به ورود مواد مغذی گیاهان در اثر فعالیت‌های انسانی همراه با آثار مضر متعدد محیط‌زیستی است. بنابراین توزیع و غلظت کلروفیل آ به‌عنوان شاخص بیومس فیتوپلانکتون از اهمیت بسیار اساسی در مطالعات کیفیت آب و خصوصیات اکولوژیکی محیط‌های آبی برخوردار است. در این مقاله توزیع غلظت کلروفیل آ و تغییرات فصلی آن در منطقة فلات قاره دریای خزر در مجاورت ایران در دو بخش شرقی و غربی ساحل جنوبی دریای خزر به‌ترتیب در مجاورت بابلسر در مازندران و شرق بندر انزلی در مقابل دهانة سفیدرود در گیلان تا عمق 200 متر ارائه شده‌است. اندازه‌گیری‌های غلظت کلروفیل آ با استفاده از سنسور فلوئورمتر نصب شده بر روی دستگاه CTD در پاییز 1382، پاییز و زمستان 1383 و بهار 1384 انجام و ارائه شده‌اند. نتایج نشان‌دهندة تغییرات غلظت کلروفیل آ بیشتر بین 91/0 تا 99/0 میلی‌گرم در مترمکعب در منطقة مورد مطالعه است. در روی ترموکلاین غلظت کلروفیل آ بیشتر93/0-96/0 میلی‌گرم در مترمکعب بوده و در زیر ترموکلاین غلظت کلروفیل آ با تغییرات کم در عمق، بیشتر برابر با91/0 میلی‌گرم در متر مکعب و با تغییرات کم فصلی ملاحظه شد. این مقادیر به‌عنوان اطلاعات پایه در ارزیابی محیط زیستی سواحل جنوبی دریای خزر از اهمیت بسیار زیاد برخوردارند. مقادیر اندازه گیری شده نشان دهندة غلظت بالای کلروفیل آ در آبهای فلات قاره سواحل جنوبی دریای خزر بالا و ورود مقادیر زیادی از مواد مغذی گیاهان به این ناحیه است. این نتایج ،لزوم اجرای اقدامات لازم برای کاهش ورود مواد مغذی گیاهان، بخصوص گیاهان ناشی از فاضلاب‌های شهری و کشاورزی به دریای خزر را می‌رساند. ‌